Dzielnica Piecki-Migowo jest połączeniem dwóch dawnych wsi: Piecek i Migowa, które w 1954 roku włączono w granice administracyjne miasta Gdańska. W latach 70. XX wieku rozpoczęto na ich terenie budowę osiedla mieszkaniowego LWSM Morena. Obecnie dzielnica liczy ponad 27 tys. mieszkańców.
PIECKI
Początki wsi Piecki (dawniej Pietzkendorf) błędnie identyfikowane są z Biesiekierzem – nieistniejącą osadą, w 1282 nadanej przez księcia pomorskiego Mściwoja II cystersom z Oliwy, a położonej na terenie dzisiejszego Brętowa.
Pierwsza wzmianka o Pieckach pochodzi z 1402 roku. W 1439 wieś została nadana przez Krzyżaków rycerzom Maciejowi z Łostowic i Jakubowi Czanowi.
W 1445 r. wieś została nabyta przez szpital św. Elżbiety, a od 1546 r. należała wspólnie do szpitala św. Elżbiety i połączonego z nim szpitala św. Ducha.
W 1577 r. wieś zostaje spalona podczas zatargu gdańszczan z polskim królem Stefanem Batorym. Ogrom zniszczeń i potrzeby szpitala sprawiły, że zarząd zaczął sprzedawać tereny zamożnym kupcom.
W 1519 roku przybywa do Gdańska spod Koszalina Paul Köhne-Jaski, majętny bursztynnik. Jego nazwisko Jaski pochodzi od miasta Jassy w Mołdawii (dzisiejszej Rumunii), gdzie przebywała część jego rodziny. W 1533 roku uzyskał od księcia pruskiego Albrechta Hohenzollerna monopol na skup bursztynu w Prusach Książęcych.
Jednak w historii naszej dzielnicy zapisali się jego wnukowie Andreas i Israel, również zajmujący się handlem bursztynem. W 1616 r. wdowa po Winholdzie Speymanie sprzedała tutejsze grunty i dwór z ogrodem starszemu wnukowi Andreasowi Köhne-Jaskiemu, który nabył też młyn nad Strzyżą (okolice ul.Potokowej i Rakoczego). Po śmierci Andreasa majątek odziedziczył jego brat Israel, a po nim jego trzy córki i syn. Rodzina gospodarowała na tych terenach ponad 200 lat. Jaśkowa Dolina (dawniej Jäschkenthal), będąca od drugiej połowy XVI wieku własnością rodziny Köhne-Jaski, przybrała nazwę od ich nazwiska i funkcjonuje pod taką do dziś (zmieniona na ul. Rutkowskiego przez krótki okres w latach 50. XX wieku).
Paul Köhne-Jaski wraz z rodziną ma swoje epitafium w Bazylice Mariackiej przy Bramie Wysokiej, wykonane przez rzeźbiarza Abrahama van den Blocke w 1628 roku. Brakuje jednak na nim portretu zmarłego, zaginionego podczas wojny.
W drugiej połowie XVII wieku właścicielem willi z ogrodem na terenie Piecek został Johann Uphagen (1620–1701). Od 1693 roku spadkobiercą posiadłości po Johannie został jeden z jego synów Wilhelm Heinrich (1666-1705), który otworzył w Pieckach gospodę zwaną Mittelkrug. W połowie XVIII wieku dzięki rodzinie Uphagenów powstał obecny dwór z ogrodem w miejscu gospody lub w jej sąsiedztwie.
W 1768 r. dwór był własnością Elżbiety Uphagen. W 1770 rodzina sprzedała swoją posiadłość, a dwa lata później opuściła tereny Piecek.
W 1807 roku w czasie oblężenia Gdańska, w dworku kwaterował aż do kapitulacji Prusaków sztab marszałka Francoisa Josepha Lefebvre’a, późniejszego księcia Gdańska. Dowodził on X Korpusem Armii Napoleona.
Na przełomie XIX i XX wieku dwór został rozbudowany (doszła dobudówka od strony południowej). Na mapach pojawia się już jego charakterystyczny zarys.
Po II wojnie światowej dwór przeszedł w ręce prywatne. W latach 60. zaczął stopniowo popadać w ruinę. Wtedy to rozebrano zachodnie skrzydło. W kolejnych latach był przebudowywany przez użytkowników na własną rękę, tracąc m.in. stylowy dach.
W 1977 r. budynek zostaje przejęty przez Skarb Państwa.
W latach 1978-1982 dwór przekazano Wojewódzkiej Bibliotece Publicznej, ale biblioteka nie dbała o niego należycie z braku funduszy.
W latach 80-tych architekt Kazimierz Jarosz wykonał dokumentację techniczną i plan zagospodarowania działki, nie uzyskał jednak zgody na wykup nieruchomości.
Dwór był już w fatalnym stanie – bez drzwi, okien, podłóg i groził zawaleniem.
W 1984 r. został przekazany Ośrodkowi Analiz Wartości Inżynierskiej Spółdzielni Pracy z przeznaczeniem na cele biurowo-projektowe. Zaczęły się prace nad zabezpieczeniem ruiny pod okiem konserwatorów i odbudowa.
Dopiero w 1990 r. spółka „Dwór Uphagena” dostała akceptację Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, kupiła dwór i weszła w wieczyste użytkowanie ziemi.
Wracając do historii Piecek: po 1945 roku nazwę wsi spolszczono z Pietzkendorf na Piecewo, a w 1947 roku zmieniono urzędowo nazwę na Piecki. W 1954 roku Piecki (wraz z Migowem) włączono w granice administracyjne miasta Gdańska. W drugiej połowie lat 70. starą zabudowę wsi zaczęły zastępować osiedlowe bloki z wielkiej płyty, należącymi do Spółdzielni Mieszkaniowej „Morena”. Obecnie jedynym śladem po dawnej wsi jest opisany powyżej Dwór Uphagenów (Piecewska 27).
MIGOWO
Pierwsza wzmianka o Migowie pochodzi z XIV wieku. Wieś zapisywana była jako Emugow. W 1379 roku nadana na prawie chełmińskim przez komtura gdańskiego sołtysowi Klausowi Kluckowowi w dziedziczną własność.
Po pokoju toruńskim król Kazimierz Jagiellończyk nadał wieś miastu Gdańsk, które oddawało ją przez kolejne lata w dzierżawę.
Od 1565 r. Migowo pojawia się pod nazwą Müggau.
W XVI w. istniała w Migowie cegielnia, a na początku XVII w. gdański mieszczanin Henrich Kortzfleisch założył zakład do przeróbki i czyszczenia pszczelego wosku, który szedł na eksport.
Do połowy XVII wieku Migowo należało do parafii kościoła św. Katarzyny. Od 1647 r. Migowo zostało włączone do parafii kościoła ewangelickiego na Ujeścisku.
W 1702 wieś została mocno zniszczona i ograbiona przez Rosjan w trakcie Wojny Północnej.
Pod koniec XVIII wieku został wybudowany w Migowie dwór, który stanął na działce i w miejscu dawnej posiadłości sołtysa, należący do kupca i armatora Davida Weichbrodta. Wokół dworu zaczął powstawać park ze szpalerem lipowych drzew. Następne lata to kolejni właściciele rezydencji. Dwór był w posiadaniu m.in. znanych rodzin Steffensów i Pickeringów.
Dwór został rozebrany w 2000 roku.
W latach 70. minionego wieku dzięki zaangażowaniu mieszkańców i wybudowaniu własnymi siłami pętli autobusowej, do Migowa doprowadzona została komunikacja miejska.
Z końcem lat 70. tereny Migowa zaczęto stopniowo zabudowywać blokami Spółdzielni Mieszkaniowej „Morena”.
W drugiej połowie lat 90. rozpoczęła się w centralnej części Migowa budowa kościoła Miłosierdzia Bożego.
OSIEDLE LWSM MORENA
W 1971 roku Stowarzyszenie Architektów Polskich rozpisało konkurs na projekt zagospodarowania terenów Piecek i Migowa. Zostały wyróżnione trzy prace (z dziesięciu nadesłanych), ale najbliższy okazał się projekt zespołu architektów z Politechniki Gdańskiej, którym kierował Jerzy Janusz, wkrótce generalny projektant osiedla. Zastosowano technologię budowy Kombinatu Budowy Domów w Kokoszkach (według tzw. systemu szczecińskiego).
Zgodnie z zachowanym dziennikiem budowy, stawianie pierwszego bloku rozpoczęto 1 grudnia 1975 r. Budowa drugiego bloku zaczęła się w styczniu 1976 r.
W czerwcu 1976 r. powstała Spółdzielnia Mieszkaniowa „Morena”. Również tym samym miesiącu i roku został oddany mieszkańcom do użytku pierwszy z wybudowanych bloków spółdzielni (Wileńska 53).
Budowę osiedla zakończono w 1995 roku (blok Budapesztańska 3)
(Autor: Marek Wilkowski – po więcej ciekawostek zapraszamy do bloga Marka)
Uwagi od Basi:
- W chwili pisania tego artykułu, zarząd LWSM Morena bardzo naciska na zabudowę działki przy ulicy Piekarniczej 26.
- Według aktualnych (2025) informacji z Urzędu Miejskiego: „Rozwój przestrzenny Piecek-Migowa planowany jest jako kontynuacja dalszego uzupełniania istniejącej zabudowy.” Niestety, tak się dzieje i pomimo protestów mieszkańców, do dzielnicy wkroczyła patodeweloperka, kosztem istniejącej zieleni i terenów rekreacyjnych dla ludzi i przestrzeni życiowej dla zwierząt (z dzikami włącznie).
***
W grudniu 2019 w Gazecie Wyborczej (dodatek Trójmiasto) ukazał się artykuł Michała Tokarczyka „Morena łatwiej wpada w ucho”, w którym jest mowa o historii dzielnicy, trochę o współczesności, oraz o tym, jak wykluł się blog o historii dzielnicy Piecki-Migowo prowadzony przez Marka Wilkowskiego:
Artykuł powstał przy współpracy z Beatą Peters, Florianem Wojciechowskim, Stowarzyszeniem Przyjaciół Piecek-Migowa Dom Sąsiedzki i oczywiście Markiem Wilkowskim..